1. Gdzie występuje endemicznie Zika
Światowa Organizacja Zdrowia informuje o utrzymującej się epidemii zakażeń wirusem Zika w regionie Ameryki Południowej i Centralnej, Azji Południowo-Wschodniej oraz na wyspach Pacyfiku. Jak dotąd transmisja wirusa Zika została potwierdzona w 48 państwach świata, przy czym w 36 krajach odnotowuje się rodzime zachorowania wywołane tym wirusem. W ostatnich dniach informacja o rozpoznaniu wirusa Zika pojawiła sie także na Słowacji i w Czechach.
Jednocześnie obszar występowania zakażeń Zika w dużej mierze pokrywa się z obszarem występowania dengi, żółtej gorączki i gorączki chikungunya, które są przenoszone przez te same gatunki komarów. Na obszarach tych występuje także ryzyko zachorowania na malarię.
W krajach, w których występuje zwiększona zapadalność na chorobę Zika zaobserwowano także zwiększoną częstość występowania powikłań przebiegających z objawami neurologicznymi pod postacią porażeń wiotkich (zespołu Guillaina i Barrégo) oraz wad wrodzonych u dzieci w postaci małogłowia (mikrocefalii). Bezpośredni związek między zakażeniem, a tym objawami nie został jeszcze ostatecznie potwierdzony.
Na Hawajach i w Słowenii potwierdzono 2 przypadki małogłowia u dzieci, których matki w trakcie ciąży podróżowały do Ameryki Południowej. Ani na Hawajach, ani w Słowenii nie występują rodzime zachorowania.
W 2015 i 2016 r. odnotowano 114 przypadków zawleczeń wirusa Zika na terytorium Europy (Austria, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowenia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy).
2. Informacja nt. choroby i dróg szerzenia się zakażenia
Wirus Zika jest spokrewniony z wirusami wywołującymi m.in. gorączkę denga, gorączkę Zachodniego Nilu i japońskie zapalenie mózgu. Do zakażenia człowieka dochodzi na skutek ukłucia komarów należących do wybranych gatunków z rodzaju Aedes, które są przenosicielami (wektorami) wirusa. Komary, które przenoszą wirusa wykazują aktywność w ciągu dnia, w szczególności o poranku oraz późnym popołudniem i występują zarówno na terenach wiejskich, w lasach tropikalnych, jak i w miastach.
WHO wskazuje także na możliwość zakażenia wirusem Zika drogą płciową. W USA potwierdzono zakażenie u osoby, która nie podróżowała na tereny występowania transmisji wirusa, ale odbyła stosunek seksualny z osobą, która powróciła z Wenezueli i była zakażona wirusem Zika.
Zakażenia wirusem Zika najczęściej przebiegają łagodnie. Chorobie towarzyszą zwykle umiarkowana gorączka, bóle głowy, mięśni lub stawów, zapalenie spojówek, wysypka plamisto-grudkowa. Objawy występują zwykle po kilku dniach od zakażenia (z reguły 3-7 dni) i zwykle nie trwają dłużej niż tydzień. W 80% przypadków przebieg choroby może być bezobjawowy. Ze względu na mało charakterystyczny obraz kliniczny choroba może zostać nierozpoznana lub omyłkowo zdiagnozowana jako inna choroba np. gorączka denga.
Leczenie zakażenia wirusem Zika ma charakter wyłącznie objawowy. Zwykle dochodzi do samoistnego ustąpienia objawów bez powikłań.
Ze względu na fakt, że wirus nie przenosi się z człowieka na człowieka i jedyną drogą przenoszenia się wirusa są komary (gatunku który nie wystepuje w naszym regionie geograficznym), nie ma obecnie ryzyka szerzenia się wirusa Zika w populacji polskiej, w przypadku przyjazdu do naszego kraju osoby zakażonej.
3. Zalecenia dla osób podróżujących w regiony występowania wirusa Zika
A. Ponieważ nie istnieje ani szczepionka, ani profilaktyka lekowa przeciw wirusowi Zika, osoby wyjeżdżające w rejony występowania wirusa powinny stosować się do rekomendacji, które obowiązują również w przypadku innych chorób tropikalnych przenoszonych przez komary.
Rekomendowane jest:
- stosowanie repelentów chemicznych,
- noszenie odpowiedniego ubioru chroniącego przed pokąsaniem przez komary,
- używanie moskitier,
- pozostawanie w hotelu w okresie pór dnia, w których aktywność komarów jest największa.
W celu uzyskania szczegółowych informacji o innych zagrożeniach zdrowotnych należy przed wyjazdem do tych krajów skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej, najlepiej nie później niż 6 - 8 tyg. przed planowaną podróżą.
B. W razie zachorowania w trakcie pobytu należy natychmiast poprosić o pomoc lekarską, zaś w przypadku wystąpienia objawów choroby w ciągu 21 dni po powrocie z ww. rejonów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza informując o przebytej podróży.
C. Ze względu na prawdopodobne istnienie związku pomiędzy zakażeniem Zika i występowaniem wad wrodzonych u płodu w postaci małogłowia (mikrocefalia) kobiety w ciąży lub planujące ciążę powinny zdecydowanie rozważyć odłożenie podróży w rejony występowania Zika.
W przypadku jednak odbywania podróży w te rejony kobiety w ciąży lub ją planujące powinny skonsultować się zarówno przed wyjazdem jak i po powrocie z lekarzem specjalistą ginekologii i położnictwa.
D. Osobom powracającym z podróży w regiony występowania wirusa Zika, i planującym ciążę, zaleca się odłożenie decyzji w czasie i stosowanie skutecznych metod antykoncepcji.
Mężczyźni, których partnerka jest w ciąży lub ją planuje, powinni stosować zabezpieczenia (prezerwatywę) w trakcie kontaktów seksualnych:
- w ciągu 4 tygodni od powrotu w przypadku braku wystąpienia objawów mogących wskazywać na zakażenie Zika;
- w ciągu 6 miesięcy od wyzdrowienia, w przypadku potwierdzonego zakażenia wirusem Zika.
E. Osoby, u których stwierdza się przewlekle przebiegające choroby takie jak: cukrzyca, choroby płuc, niewydolność nerek, niewydolność krążenia powinny skonsultować się z lekarzem przed podjęciem decyzji o wyjeździe w regiony występowania zakażeń Zika.
Więcej informacji dotyczących bezpieczeństwa w czasie podróży znajduje się na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Polak za granicą" oraz „Odyseusz".
Informacja opracowana na podstawie materiałów WHO, ECDC oraz CDC z lutego 2016 r.
źródło - GIS